Keto gevaarlijk voor de schildklier?

Ketogeen dieet gevaarlijk, zeggen experts

Regelmatig krijg ik artikelen doorgestuurd van voedingsexperts die verklaren dat een ketogeen dieet gevaarlijk kan zijn voor mensen met schildklierproblemen.

Vanzelfsprekend dat mensen schrikken van zo’n bewering. Maar is het terecht? Klopt die bewering wel? In dit artikel leg ik uit dat keto niet gevaarlijk is voor de schildklier.

Schildklierhormonen zijn essentieel voor goede groei en ontwikkeling. Ze spelen een rol in bijna elke cel van het lichaam in het reguleren van ons metabolisme en energieverbruik in rust. Het is een bekend gegeven dat voeding de schildklierhormoonspiegels kan beïnvloeden en dat koolhydraatarme diëten dat ook doen. Bij elk dieet, of dat nou vetarm of koolhydraatarm is, gaan honger en flinke caloriebeperking gepaard met een verminderde schildklierfunctie. Dit is een overlevingsmechanisme wat in werking treedt bij hongersnood. Hiermee wordt het metabolisme vertraagd en energie bespaard. Dit gebeurt ongeacht de samenstelling van de voeding. Een ketogeen dieet bootst een toestand van verhongering na, zelfs als de calorieën niet beperkt worden. Dan kan je aannemen dat de schildklier daarop reageert.

Hoe werkt de schildklier eigenlijk?

Als in het lichaam lagere schildklierhormoonspiegels waargenomen worden, dan zal de hypothalamus TRH (Thyrotropin Releasing Hormone) vrijgeven. Daarop reageert de hypofyse om TSH (Thyroid Stimulating Hormone) af te geven. TSH bindt zich aan de schildklier en stimuleert de afgifte van T4, ook wel thyroxine genoemd, wat inactief schildklierhormoon is. Het inactieve hormoon T4 dient omgezet te worden in de actieve vorm T3. Dit gebeurt voor een klein deel in de schildklier zelf, maar voornamelijk in perifeer weefsel zoals de lever. Wanneer de T4-niveaus een bepaalde drempelwaarde bereiken, wordt de afgifte van TRH geremd. Hierdoor vertraagt de afgifte van T4 tot het niveau weer laag genoeg is om weer de afgifte van TRH te stimuleren. En zo gaat deze cyclus voortdurend verder.

Wat gebeurt er als iemand een ketogeen dieet gaat volgen? De strikte koolhydraatbeperking kan een verlaging van het actieve schildklierhormoon T3 veroorzaken. Ongeacht of de calorie-inname beperkt wordt, of niet. Een daling van T3 betekent echter niet dat de schildklier minder actief is, of dat er sprake is van hypothyreoïdie. Het ziektebeeld hypothyreoïdie heeft niet alleen als kenmerk een daling van T3, maar ook een daling van het energieverbruik (rustmetabolisme) en abnormaal hoge TSH-niveaus en abnormaal lage T4-niveaus. Na daling van T3 zouden we een verlaging van de stofwisseling verwachten. In onderzoek naar ketogene diëten wordt dit echter niet aangetoond.

Schildklier en keto-adaptatie

Keto-adaptatie gaat verder dan alleen het switchen van brandstofbron (van glucose naar vet). Er is aangetoond dat ketose de insuline- en leptinegevoeligheid verbetert, ontstekingen doet afnemen en nog veel meer positieve effecten heeft. Het is mogelijk zo dat de schildklier bij keto-adaptatie normaal functioneert bij afwijkende hormoonspiegels. Bijvoorbeeld verlaagd insuline en T3, maar betere insulinegevoeligheid en betere gevoeligheid voor het T3.

Diverse onderzoeken laten dit ook zien (zie bronvermelding). Er werden wel verlaagde T3-niveaus gemeten maar geen verhoging van T4. Dit zou je wel verwachten bij een onderfunctie van de schildklier. Dit werd echter niet aangetoond bij onderzoek naar het ketogeen dieet. De T4-niveaus veranderen nauwelijks, of daalden zelfs iets. Met andere woorden, het lichaam vroeg niet om meer T3, ondanks de daling. Koolhydraatbeperking heeft blijkbaar een ander effect dan verhongering.

Hoe kan dit? Mogelijke verklaringen waarom keto-adapted personen op een koolhyraatarm dieet goed functioneren met lagere T3-waardes, zonder andere symptomen van hypothyreoïdie.

• Het glucoseverbruik wordt tijdens keto-adaptatie aanzienlijk verminderd. Door gebruik van vetzuren en ketonen wordt het lichaam minder afhankelijk van de glucosestofwisseling. Hierdoor is minder behoefte aan T3 om het koolhydraatmetabolisme te reguleren. Het is bekend dat schildklierhormonen glucosetransport en glycolyse stimuleren, zoals de functie van GLUT-4, die nodig is voor glucosetransport in de cel.
• Gevoeligheid voor T3 neemt toe waardoor er minder T3 nodig is.
• Een kenmerk van keto-adaptatie is het eiwitsparende effect, dit voorkomt spierafbraak. Ook dit draagt bij aan lagere T3-spiegels.

Kwaliteit van vetten

Bij een ketogeen dieet is de kwaliteit van de vetten die je eet van groot belang. Een goed samengesteld ketogeen dieet bevat weinig omega-6 vetzuren. Deze vetzuren staan erom bekend ontstekingsreacties in het lichaam te bevorderen, wat een factor is in het ontstaan van hypothyreoïdie.

Ze zijn te vinden in geraffineerde plantaardige oliën zoals zonnebloem-, koolzaad-, saffloer-, maïs-, soja- en katoenzaadolie. Kies liever voor koudgeperste virgine olijfolie, kokosolie, roomboter of ghee. Een goed samengesteld ketogeen dieet werkt juist ontstekingsverlagend wat de schildklierfunctie bevordert.

Als er een beschuldigende vinger wordt gericht op het ketogeen dieet als oorzaak van schildklierproblemen, dan moet vooral gekeken worden naar de kwaliteit van de vetten.

Schildklierproblemen?

Heb je bestaande schildklierproblemen zoals hypothyreoïdie, dan is het verstandig om alle schildklierwaardes te laten testen. Dat wil zeggen: TSH, T4, T3, rT3 en antistoffen. Regulier wordt meestal alleen TSH en T4/T3 getest wat een incompleet beeld geeft. Er zal vervolgens gekeken moeten worden naar leefstijlfactoren uit heden en verleden zoals voeding, slaap, stress en traumatische gebeurtenissen. Elk mens is uniek en de reacties in het lichaam ook.

Luister goed naar je lichaam en vraag eventueel advies bij een gezondheidsprofessional met veel kennis van de schildklier, zoals een orthomoleculair therapeut. Als de T3-waardes gedaald zijn, maar de andere schildklierwaardes zijn goed, en je voelt je ook goed (heel belangrijk!!), dan hoef je je geen zorgen te maken.

In tegendeel juist, een ketogeen dieet helpt het energiemetabolisme in het lichaam te verbeteren waardoor ook de schildklier beter gaan functioneren. Experimenteer hier niet zelf mee maar laat je erbij begeleiden.

Bronnen:

1. Phinney SD, Horton ES, Sims EA, Hanson JS, Danforth E Jr, LaGrange BM. Capacity for moderate exercise in obese subjects after adaptation to a hypocaloric, ketogenic diet. J Clin Invest. 1980; 66:1152-61.
2. Phinney SD, Bistrian BR, Wolfe RR, Blackburn GL. The human metabolic response to chronic ketosis without caloric restriction: physical and biochemical adaptation. Metabolism. 1983; 32:757-68.
3. Phinney SD, Bistrian BR, Evans WJ, Gervino E, Blackburn GL. The human metabolic response to chronic ketosis without caloric restriction: preservation of submaximal exercise capability with reduced carbohydrate oxidation. Metabolism. 1983; 32:769-76.
4. Volek J, Sharman M, Gómez A, Judelson D, Rubin M, Watson G, Sokmen B, Silvestre R, French D, Kraemer W. Comparison of energy-restricted very low-carbohydrate and low-fat diets on weight loss and body composition in overweight men and women. Nutr Metab (Lond). 2004; 1:13.
5. Bisschop PH, Sauerwein HP Endert E, Romijn JA. Isocaloric carbohydrate deprivation induces protein catabolism despite a low T3-syndrome in healthy men. Clinical Endocrinology 2001; 54:75-80.
6. Volek JS et al. 2002. Body composition and hormonal responses to a carbohydrate-restricted diet. Metabolism. 51(7):864-870.