Van leefstijl naar leeflijn: wanneer ketose therapie wordt

Deze blog is ook te beluisteren als zomers tussendoortje van De Keto Podcast (#86).

Op de kop getikt op Vinted: een boek vol zoete verleidingen. Koolhydraatarm, soms zelfs keto. Ik sla het open en mijn oog valt op een recept voor ontbijttaart. In feite gewoon yoghurt, noten en fruit, maar dan in taartvorm. Ernaast een foto die je zo de keuken in stuurt: aardbeien kwarktaart met slagroom op een porseleinen bordje.

Even blijf ik hangen in het beeld. Elke ochtend een punt taart en een kop koffie. That’s the life!

Tot ik denk: ja, ziet er leuk uit… maar dit heeft niets met therapie te maken. Niets met herstel via voeding. Te vaak wordt gedacht dat je er wel bent als je de koolhydraten verlaagt, de vetten flink verhoogt en je teststrip paars kleurt.

NOT!

Keto leefstijl is nog geen therapie

Het zijn niet alleen de ketonen die gezondheid brengen. Ketonen zijn belangrijk, zeker. Ze leveren energie, bouwen mee, sturen aan. Maar als je die ketonen produceert op basis van zoetstoffen, eiwitpoeders en zonnebloemolie, dan maakt het weinig uit hoe hoog je waardes zijn. Op de lange termijn draagt dit niet bij aan herstel of gezondheid.

Wie mijn lessen of webinars heeft gevolgd, kent mijn voorbeeld: met frikandellen en mayonaise kun je in ketose komen. Met alleen sla ook. Ketose draait om het beperken van koolhydraten. Je metabolisme schakelt dan over op vetverbranding en gaat vervolgens ketonen maken.

Binnen 72 uur lukt het de meeste mensen om in ketose te komen als ze de koolhydraten onder de 30 gram houden of gaan vasten.

Precies dat is wat we doen in de Keto Switch Challenge. In twee weken werken deelnemers met dagelijkse opdrachten en informatie toe naar een start van hun ketogene leefstijl. Vaak hoor ik in week 1 al gejuich over ketonen op de teststrip, terwijl dat nog niet eens het doel is van die week. In week 2 lukt het de meesten om daadwerkelijk ketose te bereiken.

De uitdaging focust op het opbouwen van een leefstijl met volwaardige, onbewerkte voeding. Geen frikandellen. Geen ontbijttaart.

Dat er in frikandellen van alles zit wat je beter kunt vermijden hoef ik niet uit te leggen. En ontbijttaart klinkt gezond, maar bevat vaak ook erythritol, eiwitpoeder en andere toevoegingen. Voor een keer prima, maar het hoort niet thuis in een dagelijks patroon.

Waarom ik dit zo benadruk?

Kijk naar een simpel basisrecept voor aardbeien kwarktaart: amandelmeel, kokosmeel, roomboter, wijnsteenbakpoeder, erythritol, koekkruiden, aardbeien, Griekse yoghurt, vanille-extract, gelatine.

Heerlijk hoor, ik maak ‘m zelf ook weleens. ;-)

Maar vergeleken met een ontbijt van yoghurt, aardbeien en wat noten, zitten er ineens flink meer ingrediënten in. En elk ingrediënt is een signaal aan je lijf. Voeding zet iets aan of remt iets af. Het succes van een ketogeen dieet zit niet alleen in vetverbranding, maar in de kwaliteit van je voeding.  Zeker bij gezondheidsklachten, fysiek of mentaal, is die kwaliteit essentieel. Ketose is universeel. De invulling is altijd persoonlijk.

Glashelder

Als iemand start met een ketogeen dieet als therapie, moet het doel glashelder zijn:

• Waarom gaat iemand dit doen?
• Wat is de gezondheidssituatie?
• Kan iemand zelf de juiste maaltijden samenstellen?
• Is er steun vanuit de omgeving?
  
  

Ketose is universeel. De invulling is altijd persoonlijk.

Dave: ketose voor spiergroei

Neem Dave. 26 jaar, sportief, gezond, wil zijn vetpercentage omlaag en spiermassa opbouwen. Koolhydraten omlaag, eiwitten omhoog (minimaal 1,5–1,8 gram per kilo lichaamsgewicht), gezonde vetten erin. Geen shakes, wel boter, ghee, olijfolie.

Binnen 72 uur zit hij in ketose. Hij voelt zich top, maar merkt in de sportschool dat zijn kracht daalt. Zijn spieren moeten nog leren vetten efficiënt te verbranden. Hij traint tijdelijk minder intensief.

Na drie weken herstelt hij sneller, bouwt spiermassa op, is minder moe. Honger na training is weg, hij eet nog maar drie keer per dag. Vetpercentage daalt langzaam. Maar dan stopt het. Zijn vetpercentage stijgt weer, hij toont papperiger.

Wat blijkt? Zijn vetinname is te hoog gebleven. Hij zit nog steeds in ketose, maar gebruikt daarvoor vooral het vet uit zijn voeding, niet zijn vetreserves. Tijd voor minder vet dus. Dan blijft de ketose actief, maar haalt zijn lijf de brandstof uit eigen voorraden. Precies de bedoeling.

Dave denkt aan intermittent fasting of langere vastenperiodes, maar dat raad ik af: spieropbouw blijft zijn doel. Ketonen beschermen weliswaar tegen spierafbraak, maar drie maaltijden per dag stimuleren de groei beter.

Het resultaat: stabiele ketose, meer spiermassa, lager vetpercentage. En een blije Dave.

Deze strategie – vetinname verlagen als ketose bereikt is – pas ik ook toe bij mensen die willen afvallen. Voor hen is intermittent fasting (bijvoorbeeld 16:8) vaak wél een goede optie.

Kanttekening bij vrouwen: vasten tijdens bepaalde fases van de cyclus of (peri-)menopauze kan cortisol verhogen. En dat verhoogt ook de glucosespiegel. Hoe je het merkt? Je hebt moeite om je ontbijt over te slaan. In dat geval: doorbreek de stressprikkel en eet. Desnoods met een mini-maaltijd: een gekookt ei, een lik boter, wat bessen. Van elke macronutriënt iets. Of kies een klein, koolhydraatarm ontbijt.

Karin: ketose bij depressie

Dan Karin. Chronisch depressief, slaapproblemen, gebruikt antidepressiva en slaapmedicatie. Ze hoort dat een ketogeen dieet verlichting kan bieden en start, onder begeleiding van een ketotherapeut en in overleg met haar arts.

In fases verlaagt ze haar koolhydraten, verhoogt vetten en eiwitten. Ze blijft boven de 1900 kcal. Afvallen is het doel niet. Bij honger eet ze gerust wat bij, mits eiwit- en vetrijk. Zuivel wordt afgeraden, in verband met het effect van caseïne op de mentale gesteldheid.

Op dag 11 meet ze 0,7 mmol/L ketonen. De medicatie kan bijdragen aan een trager proces. Doel: stabiele 1,5–2,0 mmol/L. Ze voelt zich al lichter, maar slaapt nog slecht. Tijdens een consult blijkt dat haar vetinname nog te laag is. Ze vindt meer vet eten spannend, maar na uitleg van de therapeut verhoogt ze haar inname en start met MCT-olie.

Dat helpt. Haar ketonen stijgen naar 2,3 mmol/L. De mist in haar hoofd trekt op. Ze schildert weer, wandelt dagelijks, doet lichte krachttraining. Slapen gaat beter.

Haar arts start met het afbouwen van de slaapmedicatie en verlaagt de dosis antidepressiva.

Dan gaat ze een weekend weg. Slecht voorbereid, verleiding groot, ze eet spaghetti bolognese. De toetjes en alcohol laat ze staan. Een dag later meet ze 0,5 mmol/L. Ze voelt zich meteen minder goed en slaapt weer slechter. Gelukkig weet ze hoe terug te schakelen met de hulp van haar ketotherapeut.

Karin herpakt zich. Haar voeding is stabiel, ketonen blijven rond 2,0 mmol/L. Haar arts besluit het afbouwen van antidepressiva voort te zetten. Het gaat goed met haar zolang ze stabiel in ketose blijft.

Dave en Karin zijn fictief. Maar hun verhalen staan symbool voor iets wat je niet leert uit een keto-afslankboek of achtwekenprogramma. Jens met colitis ulcerosa, Roosmarijn met PCOS, Rick met acné, allemaal hebben ze een andere benadering nodig. Begeleiding in een ketogeen traject vraagt kennis, ervaring en het vermogen om bij te sturen.

Dat leer je niet uit een keto afslankboek of een achtwekenprogramma.

En zo komen we terug bij de ontbijttaart. En de frikandel. Als je lijf dat aan kan: prima, af en toe. Maar bij een serieus gezondheidsprobleem kies je voor volwaardige voeding als basis. En stem je dat af met een deskundige. Dan kijk je samen of er ruimte is voor een koolhydraat-uitstapje.

Verdiep je

Wil je weten hoe je die begeleiding op maat geeft? En leren hoe je een ketogeen plan afstemt op de praktijk, de persoon én de gezondheidssituatie?

Sluit je dan aan. En leer hoe je écht impact maakt met voeding.

Kijk bij ons opleidingsaanbod en verdiep je.