Vasten voor vrouwen en mannen: 6 slimme tips en meer!

In De Keto Podcast leg ik stap voor stap uit wat een ketogeen dieet is. Jij leert op die manier de termen kennen, gaat de werking begrijpen en leert de waarde inzien van het ketogene proces en de voeding die daar bij hoort. Dit artikel hoort bij aflevering 11 van De Keto Podcast.

Ben jij niet zo’n luisteraar en lees jij liever? Dan ben je hier aan het juiste adres: met de artikelen in dit blog kan jij in eigen tempo ook deze kennis opdoen.
  
In dit artikel leg ik uit wat vasten is, wanneer je het wel én wanneer niet niet als strategie moet inzetten als je keto doet en geef ik 6 tips voor succes.

Vasten is overal waar je kijkt

Het einde van de zomervakantie, het begin van het nieuwe jaar: het valt jou vast op dat dit dé momenten zijn voor de goede voornemens. Afvallen, sporten en weer fit worden: op alle mogelijke manieren wordt je aangespoord om deze goede voornemens te hebben, om jezelf uit de naad te gaan trainen en om streng op dieet te gaan om de gevolgen van de eerdere ongezonde keuzes weer terug te draaien.

Naast het gebruikelijke diëten, waarbij je mindert met calorieën en meer moet gaan sporten om zo weer in je favoriete spijkerbroek te passen, zie ik nu ook steeds meer programma’s die je helpen om te gaan vasten.

Vasten is dus hip. Het heeft een vaste plaats in leefstijlprogramma’s, er bestaan boeken over, er zijn vastencoaches en ook apps om te helpen bij het vasten schieten als paddenstoelen uit de grond. De titels klinken zonder meer geweldig: Afvallen zonder te diëten / een moderne manier om gewicht te verliezen / tel af naar een blijvend slank lichaam. Dit kan allemaal heel nuttig zijn maar zijn ze wel nodig?

Voor alle duidelijkheid: ik ben fan van vasten. Ik doe het zelf ook wekelijks, en dan vooral intermittent fasting, dus onderbroken vasten. Voor wie nu denkt ‘maar dat wil ik ook!’ is er echter wel een aantal dingen waar je op moet letten. Vasten is namelijk niet voor iedereen de eerste stap richting een gezond gewicht, en dat geldt vooral voor vrouwen.

Manieren van vasten

Er zijn verschillende manieren om te vasten:

1. Dag-vasten: dat is een vastenperiode van 36 uur. Je neemt geen voedsel of calorieën vanaf de avond van dag 1 tot de ochtend van dag 3.
   
   
2. Meerdere dagen vasten: Geen voedsel of calorieën gedurende 48 tot 72 uur.
   
   
3. 5:2 vasten: ook wel bekend als het Vastendieet van Michael Mosley. Hierbij eet je twee dagen per week 500-600 calorieën, die je verdeelt over ontbijt en avondeten. Tussendoor eet je niets. De overige 5 dagen mag je gewoon eten zoals je wilt en naar behoefte.
   
   
4. Intermittent Fasting: ook wel het 16:8 patroon genoemd. 16:8 staat voor 16 uur niet eten en 8 uur wel, en zo maak je de 24 uur van de dag vol. Hierbij hou je een tijdsraam aan waarin je wel eet. Buiten die tijd eet je niets. Dit komt meestal neer op het overslaan van het ontbijt, of van het avondeten, net wat voor jou het beste werkt. Bijvoorbeeld: je eet wel tussen 12 uur ’s middags en 8 uur ’s avonds, dat is 8 uur. En de overige 16 uur eet je niets. Van die 16 uur slaap je 7-8 uur, dus dat maakt het al een stuk makkelijker. Deze manier is voor veel mensen de makkelijkste manier van vasten. En het is ook heel effectief. Je kunt er ook mee spelen door er bijvoorbeeld 18:6 van te maken. Zo voorkom je dat je nog te laat in de avond gaat eten. Een nog korter eetraam is niet praktisch, want dan ben je achter elkaar aan het eten, en mogelijk kom je dan niet aan genoeg voeding en nutriënten. Dat is voor een keer niet erg, maar wel als dit je vaste patroon gaat worden.

Vasten in combinatie met ketogene voeding is een hele goede manier om vetverbranding en gewichtsverlies te versnellen of te behouden. Het is zo effectief dat het eigenlijk onmisbaar is en daarom heeft het ook een plek in het Keto Leefstijl Programma.

Voor iemand die nog nooit aan vasten heeft gedaan, of er zelfs maar aan heeft gedacht, is het wel even wennen. De meesten van ons zijn opgevoed met het idee dat het ontbijt de belangrijkste maaltijd van de dag is en dat je die absoluut niet mag overslaan. Dan kan het even omschakelen zijn als je nu ineens je ontbijt gaat overslaan.

Waarschijnlijk heb je dan ook gehoord dat je zes eetmomenten op een dag moet hebben om ‘je kacheltje brandend te houden’. Of sterker nog, zelfs dat je niet kunt afvallen als je te weinig eetmomenten hebt, omdat je lichaam in de spaarstand zou gaan. Dit klopt ook niet: vaker eten draagt juist bij aan het ontstaan van insulineresistentie.

Maar eet je de juiste verzadigende voeding, zoals bij een keto dieet, dan gaat het bijna vanzelf om minder vaak per dag te eten. Mensen die ketogeen gaan eten, schakelen automatisch over naar minder eetmomenten, en eten hooguit 3x per dag. Intermittent vasten is dan de volgende stap en dat gaat meestal zonder problemen. Door goede voeding te eten ben je langer verzadigd en denk je niet aan tussendoortjes: precies zoals het hoort.

Vasten als extra boost

Van vasten is bekend dat het gewichtsverlies versnelt, de stofwisseling verhoogt en insulineresistentie vermindert. Dit draagt weer bij aan een betere gezondheid en hogere stressbestendigheid. Er bestaat een link tussen stress en eten en dat is belangrijk om te weten als je wilt gaan vasten.

Tijdens het vasten gebruik je je glycogeen op om aan energie te komen. Glycogeen is de voorraad koolhydraten die opgeslagen is in het lichaam. Als glycogeen op is verwacht je dat het lichaam overschakelt op vetverbranding. Maar onder andere onder invloed van stressprikkels kan het lichaam ook zelf glucose maken, en zelfs zo efficiënt,  dat het zonder voeding op den duur ook weer een voorraadje glycogeen kan opbouwen. Hiermee ontstaat een valkuil voor de vetverbranding.

Woorden doen al veel

Als we het over vasten hebben is het belangrijk om de termen ontbijt, lunch en diner los te laten en te spreken van 1^e, 2^e, en 3^e maaltijd. Waarom is dat?

Veel mensen denken bij het woord ontbijt automatisch aan een boterham met jam, of een schaaltje cruesli met yoghurt, havermout of fruit. Wie koolhydraatarm wil gaan eten, zal dat allemaal moeten laten staan, alhoewel volvette yoghurt met wat bosvruchten dan nog wel zou kunnen.

Door nu het woord ‘ontbijt’ te schrappen, ontstaat er meer ruimte in het hoofd om ook aan een ander soort eten te denken. Je beweegt dan gemakkelijker weg van het idee om per se iets zoets met veel koolhydraten te eten. Je kan immers ook prima een kop soep eten, roerei of een restje van de avond ervoor. Die associatie tussen ontbijt en zoet losmaken is dus belangrijk.

 Hoe kan je het beste beginnen met vasten?

Als jij:

1. gezond bent
2. geen chronische ziektes hebt
3. geen topsporter bent
4. hormonaal in balans bent
5. je goed kan ontspannen
6. ’s nachts goed slaapt
7. en geen ondergewicht hebt

…dan kan jij prima beginnen door een hele maaltijd over te slaan.

Maar als je dat nog een spannend idee vindt is het beter om het rustig op te bouwen door de eerste maaltijd van de dag voor je uit te schuiven. Begin bijvoorbeeld met een uurtje. Als dat goed gaat, dan doe je er telkens een uur bij, of desnoods een half uur als het je te snel gaat.

Op een dag is je eerste maaltijd dan zo dicht op je tweede maaltijd, dat je ze beter op hetzelfde tijdstip kunt eten. Je eet dan pas rond het middaguur je eerste maaltijd, en aan het eind van de middag je tweede maaltijd. En dan ben je dus al intermittent fasting aan het doen.

Blijf erop letten dat het goed voelt. Je zult merken dat het meestal best makkelijk gaat. Ook zul je merken dat je niet eens extra veel eet bij je eerste maaltijd. Het zal geen dubbele portie zijn, maar een normale maaltijd. Zorg wel dat je iets voedzaams eet, met genoeg eiwitten en gezonde vetten, en eventueel wat koolhydraten. Of je wel of geen extra koolhydraten eet hangt af van wat je doel is.

Er zijn ook mensen bij wie dit zo lekker gaat, dat ze overstappen naar OMAD, dat staat voor One Meal A Day. Als dat goed voelt voor jou is dat prima, maar wissel het wel af met 1-2x per dag eten, en af en toe ook eens 3x per dag. Het is vooral die afwisseling in de eetfrequentie die bijdraagt aan het flexibeler maken van je energiehuishouding. Je wordt er meer metabool flexibel van. Let er wel op dat je voedzame keuzes maakt om aan voldoende voedingsstoffen te komen.

Gaat het vasten je goed af, en heb je nog verbeterdoelen voor je gewicht of gezondheid, dan kan je ook naar een langere vastenperiode overgaan, zoals bijvoorbeeld het dag-vasten van 36 uur.

Een vastenperiode van meerdere dagen achter elkaar adviseer ik om te doen onder begeleiding van een ervaren coach of therapeut, zeker als er sprake is van flink overgewicht, hormoonproblemen of chronische ziekte. Het metabolisme is dan nog té ontregeld om dit goed aan te kunnen en er zullen dan eerste andere stappen gezet moeten worden.

Een meerdaagse vastenperiode heeft zijn werking bewezen bij chronische ziektes, bijvoorbeeld als ondersteuning bij kankertherapie. Wil je daar meer over weten, dan raad ik het boek “Kankervrij” van William Cortvriendt aan. Ga hier niet zelf mee aan de slag. Er zijn in Nederland diëtistes die hierin gespecialiseerd zijn. Wil je daar meer informatie over, stuur me dan een email, ik wijs je graag in de goede richting.

Is vasten altijd een goed idee?

Het antwoord daarop is nee. Net zoals direct aan een ketogeen dieet beginnen ook niet altijd een goed idee is zijn er ook een aantal uitzonderingen waarbij vasten niet de eerste stap moet zijn. Die uitzonderingen zijn:

1. chronische ontstekingsziektes, en dan vooral tijdens een opvlamming, waarbij het immuunsysteem heel actief is
2. bij stress, zowel acuut als chronisch
3. als je een topsporter bent
4. bij een trage schildklier

 Wanneer met een van deze, of zelfs alle drie, situaties te maken hebt, begin dan niet meteen met vasten. Dit heeft dan een averechts effect.

Ik noemde net al dat het lichaam zelf glucose kan maken. Dit proces vindt plaats in de lever en ook wat in de spieren en heet gluconeogenese. Er worden dan grondstoffen uit vetten en proteïnen gebruikt om nieuwe glucose te maken. Uit vetten wordt glycerol gebruikt en uit proteïnen worden bepaalde aminozuren gehaald.

Deze vetten en proteïnen kunnen ook uit de voeding gehaald worden, maar tijdens het vasten ontbreken die, dus worden de lichaamseigen bouwstoffen gebruikt. Het is dan prima dat ons lichaamsvet daarvoor gebruikt wordt, want dat is immers vetverbranding en dat willen we graag. Maar wat we niet willen is dat onze lichaamseigen proteïnen afgebroken worden: dan gaat het namelijk om spiermassa en bindweefsel en die wil je nou juist niet verliezen.

Je zou denken dat het dus geen probleem is om iemand met overgewicht te laten vasten om zo in de vetverbranding te komen en af te vallen. In principe klopt dit ook wel, maar wanneer die persoon met een van die eerder genoemde uitzonderingen te maken heeft werkt dat niet zo.

Bij hoge of chronische stress, bij een flink of chronisch actief immuunsysteem en bij intensieve en langdurige inspanning schakelt het lichaam automatisch over op de glucoseverbranding. De energiebehoefte is namelijk heel hoog tijdens deze situaties en adrenaline en cortisol stijgen. Vetverbranding is dan in die situatie onmogelijk. Ga je in zo’n situatie dan toch vasten heeft het lichaam geen enkele andere keuze dan de lichaamseigen eiwitten af te breken om aan die glucose te komen.

Sterker nog, hou jij naast het vasten een standaard Westers voedingspatroon aan dan volsta jij niet meer aan enkele eiwitten uit de voeding maar zal er zal in langdurige situaties alsnog afbraak zijn van spiermassa en bindweefsel.

Door die grote druk op de energiehuishouding, de gestegen adrenaline en cortisol en het vasten wordt het stress signaal alleen maar nog groter. Het gevolg: je moet de hele dag aan eten denken, vooral aan koolhydraten, want je lichaam EIST energie. Voldoe je daar niet aan, dan zul je gaan merken dat je spiermassa afneemt, maar ook dat er problemen ontstaan met het bindweefsel wat weer allerlei andere vervelende gevolgen heeft.

Een voorbeeld uit de praktijk

Ik sprak eens een keto voedingscoach die een casus met mij wilde bespreken. Ze vertelde over een vrouw die sinds haar laatste zwangerschap 20 kilo te zwaar was. Ze wilde die kilo’s graag kwijt door te starten met een ketogeen dieet. De coach kwam in een gesprek erachter dat deze mevrouw  al prima in staat was om te vasten:  ze kon namelijk gemakkelijk een hele dag niet eten. Het opvallende was dan wel dat ze niet afviel, maar juist langzaam maar zeker aankwam, en zich bovendien ook altijd erg moe voelde.

De coach vroeg zich dan ook af of het wel verstandig was om ketogeen te gaan eten.

Wat zou hier aan de hand kunnen zijn? Er zijn een paar scenario’s mogelijk:

Het zou kunnen dat ze door haar zwangerschappen een verstoorde schildklier werking heeft gekregen. Dit zet het metabolisme op een lager pitje waardoor ze moeilijk op gewicht blijft en zich vermoeid voelt. Dit zou onderzocht moeten worden door een volledig schildklierbeeld te laten prikken. Om vast te stellen of er sprake is van een trage schildklier werking moet er geprikt worden op TSH, T4, T3, rT3 en antistoffen. Dit laatste vooral om een auto-immuunbeeld in kaart te kunnen brengen zoals Hashimoto. Hiervoor zoek je het beste een goede behandelaar, want deze waardes worden niet standaard door een huisarts onderzocht. Een orthomoleculair of kPNI therapeut kunnen hierbij helpen.

Het is overigens niet zo dat het helemaal niet mogelijk is om ketogeen te eten bij schildklierproblemen. Er zijn wel een paar aandachtspunten en deze zal ik in een apart artikel bespreken.

Wat er ook aan de hand zou kunnen zijn, is dat haar lichaam niet bereid is om naar vetverbranding over te schakelen. Dit kan komen door een chronisch ontstekingsbeeld, of door chronische stress. Ook dit moet goed uitgevraagd worden en eventueel onderzocht. Goed ook om te onthouden: topsport, of langdurig intensief trainen, levert ook deze stress op voor het lichaam.

Zowel chronische ontstekingen als chronische stress zorgen voor verhoogde waardes van de stresshormonen adrenaline en cortisol. Deze twee hormonen zorgen ervoor dat het lichaam op de glucoseverbranding overschakelt. In het geval van deze mevrouw lijkt het erop dat dit al langere tijd aan de gang was. Hierdoor wordt haar vetvoorraad niet aangesproken, en het vet wat ze eet, wordt meteen opgeslagen, waardoor ze aankomt.

Haar spiermassa en bindweefsel worden wél afgebroken om aan energie te komen, dit veroorzaakte dan ook deels het klachtenbeeld.

Wat zou mijn advies zijn? 

Ik zou eerst een aantal laboratoriumtesten willen laten doen, zoals het volledige schildklierbeeld, maar ook ontstekingswaarden zoals HS-CRP, en eventueel haar cortisolwaardes. Verder zou ik de ratio tussen nuchter glucose en insuline willen weten, de HOMA-index genoemd, en andere metabole waardes zoals cholesterol en triglyceriden. Dit zou al een beeld geven van haar metabole status.

In het geval van een ontstekingsbeeld zou ik eerst zorgen dat daar rust komt door met orthomoleculaire middelen de ontsteking te remmen.

Bij stress zou ik met adaptogenen de stress-as meer tot rust brengen.

En als zou blijken dat de schildklier te traag werkt, dan zou ik daar ook op orthomoleculaire basis mee aan de slag gaan.

Wat voeding betreft zou ik zeker geen vasten maar ook geen ketogeen of koolhydraatarm dieet adviseren, maar voeding gebaseerd op de paleo principes. Door het schrappen van een aantal voedingsproducten krijgt het lichaam meer rust, zowel voor het immuunsysteem, als voor de schildklier als voor de stressas. Het paleodieet betekent al een lichte mate van koolhydraatbeperking en meer goede vetten en eiwitten.

 Pas als dat resultaat geeft is verdere beperking van koolhydraten de volgende stap. Blijkt dat goed te gaan, dan kan voorzichtig met vasten begonnen worden, maar wel met een extra ondersteuning in de ochtend, zoals een kop koffie of thee met mct-olie en collageen. Ik zal ook uitleggen waarom.

Vrouwen en stress

Evolutionair gezien zijn vrouwen gevoeliger voor stressprikkels vanuit de omgeving dan mannen. Vrouwen reageren eerder op schaarste situaties zoals honger en dorst, temperatuurverschillen en andere prikkels. Dit is geen kwestie van beter of slechter, maar een kwestie van biologie.

Vrouwen hebben andere hormoonlevels dan mannen. Vanaf de eerste menstruatie tot de laatste is de vrouw in staat om een kind te dragen en te baren. Hiervoor is het belangrijk dat het lichaam van de vrouw kan ‘peilen’ of er voldoende voeding aanwezig is om een zwangerschap goed te volbrengen. Vrouwen zijn veel gevoeliger voor tekorten of veranderingen in de voedingsstatus want het moet mogelijk zijn om een gezonde baby te laten groeien en geboren te laten worden. Bovendien moet de moeder daarna aanwezig zijn om voor het kind te zorgen.

Een ondervoede vrouw heeft een grotere kans op overlijden tijdens de zwangerschap. Een ondervoede man heeft dat risico niet want die draagt immers alleen bij aan het ontstaan van de zwangerschap.

Zelfs als een vrouw niet vruchtbaar meer is blijft die gevoeligheid voor de voedingsstatus bestaan. Het is daarom van groot belang dat een vrouw anders omgaat met vasten dan een man.

 Als er in het brein het signaal binnenkomt dat een eventuele zwangerschap gevaar loopt omdat er niet genoeg voeding is, dan beïnvloedt dat de geslachtshormonen door deze te laten dalen. Dit maakt het ontstaan van een zwangerschap moeilijker. De hormoonbalans is dus een indicator van gezondheid, zelfs als je geen baby zou wensen, of al wat ouder bent.

 Voor zowel mannen als vrouwen geven veranderingen in voeding en calorie inname aan het brein een signaal wat effect kan hebben op de gen-expressie, of epigenetica. Een vrouw reageert hier echter veel sterker op omdat een vrouwenlichaam klaar moet zijn om heel veel energie en nutriënten te investeren voor het geval dat er een zwangerschap zou ontstaan. Een man hoeft dan weer alleen te investeren in het produceren van gezonde spermacellen.

Honger betekent voor het brein van een vrouw een noodsignaal: er is honger, een noodsituatie, stop met voortplanten!

 Geen wonder dan ook dat bij vaker of langer vasten vrouwen eerder te maken krijgen met verschijnselen zoals slaapproblemen, anxiety, bijnierproblemen (ook wel bijnieruitputting genoemd), onregelmatige cyclus, osteoporose en zelfs tijdelijke onvruchtbaarheid.

Vasten voor vrouwen (en mannen)

 Gelukkig zijn er manieren waarop vrouwen toch profijt kunnen hebben van vasten met een paar slimme aanpassingen. Als je van jezelf weet dat je stressgevoelig bent en heel onrustig wordt van vasten, probeer dan eens deze tips:

1. Ga niet elke dag intermittent vasten maar begin met 1 keer per week, en bouw dat op naar maximaal om de dag. Zo geef je je brein de boodschap dat er geen hongersnood aan de gang is. Vandaag is er geen eerste maaltijd, maar morgen weer wel. Er is dan vertrouwen dat er genoeg voeding is om een eventuele baby te kunnen voeden.
   
   
2. Doe niet aan intensieve lichaamsbeweging op de dag dat je aan het vasten bent. Doe liever iets minder inspannends. Maak een wandeling, doe wat yoga of pilates oefeningen, maar ga geen zware gewichten liften.
   
   
3. Neem ’s ochtends een klein beetje vet en een klein beetje proteïne. Het helemaal overslaan van de eerste maaltijd kan de stressprikkel vergroten en een negatief effect hebben. Drink bijvoorbeeld een kop zwarte koffie met wat roomboter en wat kokosolie of MCT-olie. Hiermee geef je je brein het signaal dat er geen hongersnood is. Zo is er meer rust om zonder verder eten de uren tot de tweede maaltijd te overbruggen.
   
   
4. Luister naar je lichaam! Heb je een nacht slecht geslapen, is je menstruatie net gestart, heb je iets vervelends meegemaakt wat   extra stress oplevert of is er iets anders wat je onrustig maakt, sla dan niet een maaltijd over, en zeker niet het ontbijt. Zorg voor een portie eiwitten, gezonde vetten en eventueel wat koolhydraten om het honger stresssignaal weg te nemen. Een schaaltje volvette yoghurt, of kokosyoghurt met wat bosbessen kan al voldoende zijn. Een stevig ontbijt met eieren zodat je het makkelijk redt tot de middag zonder tussendoor te snacken kan natuurlijk ook. Hier heb je veel meer aan dan supergedisciplineerd vasten en er heel onrustig van te worden. Het gaat erom je hormonen uit de paniekstand te houden. Want dat is een gevecht wat je gegarandeerd gaat verliezen. Uiteindelijk pak je dan een rol koekjes of een reep chocola en krijg je een enorme hekel aan jezelf. Niet doen dus!
   
   
5. Door het maandelijkse bloedverlies kunnen er bij vrouwen tekorten ontstaan zoals een gebrek aan ijzer. Ook dit zet een rem op de energiehuishouding. Ga nooit zelf aan de slag met ijzersupplementen maar laat je goed adviseren.
   
   
6. In de tijd rondom de menopause verandert er van alles in het lichaam van een vrouw. De schommelingen in de hormonen oestrogeen en progesteron kunnen zorgen voor een hogere stressgevoeligheid. Ook dan is het niet verstandig om strikt te gaan vasten. Wees lief voor jezelf en zorg goed voor jezelf. De ene dag kan vasten geweldig voelen, en de andere dag niet. Het is dus geen schande als het een tijdje niet lukt en je wel 3x per dag wilt eten.

En mannen, denk niet dat dit exclusief voor vrouwen geldt. Hoewel vrouwen gevoeliger zijn, kunnen ook mannen te maken krijgen met stressvolle situaties, al dan niet door hormonen of door ontstekingsreacties. Dus voor iedereen geldt: luister naar je lichaam en forceer niets.

Dit geldt dan ook voor het beginnen met een ketogeen dieet: door de verlaging in koolhydraten boots je een soort hongersnood na. Dit heeft hetzelfde effect op de stressas als vasten. Dus herken je jezelf in wat ik zojuist vertelde, dan is vasten niet slim, maar beginnen met een ketogeen dieet ook niet.

Therapeutisch vasten

Vasten kan in een aantal situaties een goede therapie zijn met een positief effect. Denk dan aan bepaalde chronische ziektes zoals neurologische aandoeningen of kanker. Het vasten zal dan leiden tot autofagie, dit betekent letterlijk “zelfvertering”. Het lichaam kan door middel van autofagie heel effectief rommel opruimen, zoals oude en beschadigde lichaamscellen.

Dit is een heel natuurlijke manier om je lijf een grote schoonmaak te laten houden en zelf tot herstel te komen, of herstel te ondersteunen. Vaak kan therapeutisch vasten heel goed in combinatie met een reguliere behandeling. Doe dit alleen niet op eigen houtje, maar zoek begeleiding van een behandelaar die weet wat hij of zij doet, en die contact kan onderhouden met de behandelend arts.

Tot slot 

Vasten kan een zeer effectieve manier zijn om je gewicht op peil te krijgen en om je gezondheid te verbeteren. Je doet er wel altijd verstandig aan om je er in te verdiepen door er bijvoorbeeld een boek over te lezen. En heb je te maken met gezondheidsproblemen? Laat je dan vooral goed begeleiden zodat je zeker weet dat vasten een succes wordt.

Wil jij ontdekken wat een ketogeen dieet voor kan doen? Kijk op de pagina bij keto professionals.

Ben je zelf een gezondheidsprofessional? En wil je ook jouw klanten hiermee gaan begeleiden? Wil je ze kunnen helpen om een ketogene leefstijl aan te leren? Of wil je een ketogeen dieet kunnen toepassen als therapie? Kijk dan eens bij de geaccrediteerde opleidingen. 

Ketogeen Instituut Nederland heeft inmiddels ruim 150 professionals opgeleid in Nederland en België. Een fantastisch aantal in slechts korte tijd! En natuurlijk stoppen we hier niet: we gaan door voor nog meer ketoprofessionals die nog meer mensen kunnen helpen naar een gezonder, energieker en slanker leven. Dat is mijn missie!

Wil je meer weten? Heb je vragen? Stuur me een berichtje en je hoort snel van mij.