Het krachtige effect van een ketogeen dieet op depressie

In de Keto Podcast leg ik stap voor stap uit wat een ketogeen dieet is. Jij leert op die manier de termen kennen, gaat de werking begrijpen en leert de waarde inzien van het ketogene proces en de voeding die daar bij hoort. Dit artikel hoort bij aflevering 23 van De Keto Podcast.

Ben jij niet zo’n luisteraar en lees jij liever? Dan ben je hier aan het juiste adres: met de artikelen in dit blog kan jij in eigen tempo ook deze kennis opdoen.
  
In dit artikel geef ik antwoord op de vraag ‘Kan een ketogeen dieet helpen bij depressie?’

Wat is depressie?

Depressie lijkt misschien een moeilijk begrip maar je kunt depressie het beste zien als een energieprobleem in de hersenen: bepaalde factoren dragen bij aan een verstoring van het metabolisme in het brein en worden hierdoor gelinkt aan neuroinflammatie. Denk dan aan:

1. een tekort aan bepaalde voedingsstoffen
2. teveel stress en te weinig ontspanning
3. aanwezigheid van toxines
4. spijsverteringsproblemen
5. laaggradige inflammatie
6. een inactieve leefstijl

Deze factoren kun je ook linken aan neuroinflammatie: een ontstekingsactiviteit van bepaalde cellen in de hersenen.

Over de samenhang tussen dieet, depressie en ontstekingsreacties bestaat een tweetal mythes die ik hieronder zal bespreken. Heel belangrijk is daarbij ook het antwoord op de vraag welke algemene dieetopties jouw mentale gezondheid wél kunnen verbeteren maar ook welk dieet het meest waarschijnlijk zal bijdragen aan het verminderen van bestaande depressie.

Mythes over voeding en depressie

Mythe 1: voeding heeft geen invloed op depressie

Het is een feit dat ontstekingen in je hersenen en in je lichaam heel veel te maken hebben met wat jij dagelijks eet: bewerkte voeding uit pakjes en zakjes, kant-en-klaar maaltijden, fastfood en andere gemaksmaaltijden dragen in hoge mate bij aan het ontstaan maar ook aan het in stand houden van deze ontstekingen.

Als je depressie hebt is het advies dan ook om dit soort “voedingsmiddelen” van je menu te schrappen, ook al kan het lijken alsof het eten ervan een van de weinige dingen is waar je nog wat plezier of troost uit kunt halen.

 Uit onderzoek blijkt dat bepaalde stoffen in dit soort “voedingsmiddelen” zich gedragen zoals drugs dat doen. Denk dan aan suiker, smaakversterkers en bepaalde plantaardige oliën. Ze versterken de ontstekingsreactie en verstoren daarmee je stofwisseling maar ook de werking van hormonen en neurotransmitters, en dus het optimaal functioneren van het brein.

Vertrouw nooit blindelings op wat er op een verpakking staat of wat de fabrikant in zijn advertenties beweert. Een grote voedingsfabrikant heeft niet jouw fysieke en mentale welzijn voor ogen, maar enkel de eigen omzet. Als er op een etiket staat dat er vitamines of omega-3 is toegevoegd aan een product, dan betekent het ook niet dat het ineens gezond voor je is. Het betekent dat er uit het lege product in de verpakking geen goede voedingsstoffen gehaald kunnen worden waardoor toevoegingen nodig zijn. Maar de synthetische vitamines die eraan toegevoegd worden zijn in zo’n lage dosering aanwezig en in zo’n slecht opneembare vorm dat je er niets aan hebt. Sla zulke claims dus in de wind en koop dat product niet.

Laat je ook niet gek maken door de golf aan gezondheidsproducten die momenteel de markt overspoelt, en dan doel ik vooral op bewerkte plantaardige voedingsproducten: een blik op de ingrediënten laat zien dat het zelden goed is voor de gezondheid.
Neem bijvoorbeeld boerenkoolchips: verse boerenkool kan gezond voor je zijn, maar als er chips van gemaakt worden die doordrenkt zijn met industrieel geraffineerde oliën en op smaak gemaakt met suiker en smaakversterkers dan is dit geen gezonde keuze meer. Dit geldt voor heel veel producten die in de basis een gezond ingrediënt bevatten maar door de vele bewerkingen en toevoegingen ronduit ongezond worden.

Dit geldt overigens niet alleen voor producten op plantaardige basis, maar ook voor sterk bewerkte producten op basis van dierlijke ingrediënten. Maar ik noemde het met nadruk omdat er zoveel nep-gezonde plantaardige producten bij zijn gekomen in de laatste jaren.

Wil je lichamelijk en geestelijk gezond worden, of blijven, dan zul je moeten beginnen met het eten van échte voeding: vers en onbewerkt en niet geknutseld in een fabriek. Hoe puurder en onbewerkter, hoe beter voor je.

Ben je dan niet duurder uit als je alleen maar verse en pure voeding gaat kopen? Nee, reken maar eens uit wat je kwijt bent aan al die voorverpakte producten of aan take-away maaltijden. Vele malen duurder dan een stronk broccoli en een doos eieren bijvoorbeeld.

Mythe 2:  een veganistisch dieet is de beste keuze bij depressie of een andere psychische of neurologische aandoening

Niets is minder waar, een veganistisch dieet kan zelfs een dubbele klap zijn voor de geestelijke gezondheid.

En wel om deze redenen:

1. De meeste (moderne) veganisten eten niet een volwaardig dieet wat hen alle voedingsstoffen levert die nodig zijn voor lichamelijk en mentale gezondheid. Zoals ik hierboven al aangaf is aan veel vegan producten enorm geknutseld om het eetbaar en smakelijk te maken. Denk aan plantaardige kipstukjes of vleesloze hamburgers. Tel eens hoeveel ingrediënten er op de verpakking staan. Ik weet zeker dat je suikers, smaakversterkers, aroma’s, plantaardige oliën en vele andere toevoegingen zult vinden die niets te maken hebben met gezonde voeding. Dit soort producten zijn dan ook arm aan voedingsstoffen, zeer inflammatoir en ultrabewerkt.

Daarbij is het een hele klus om aan voldoende goed opneembare eiwitten te komen en vallen gezonde vetten zoals omega-3 uit vis, ei en andere dierlijke bronnen af. Vergeet ook niet andere belangrijke stoffen voor je mentale gezondheid zoals vitamine B12 en carnitine. Carnitine is onmisbaar voor de vetverbranding, en is alleen te vinden in dierlijke producten. En zo zijn er nog meer stoffen te bedenken die niet voldoende of in verkeerde verhoudingen aanwezig zijn waardoor de gezondheid verstoord wordt. Denk ook aan de ratio’s van bepaalde aminozuren die totaal scheef gaan lopen, zoals lysine en arginine, wat een zeer negatief effect kan hebben op het immuunsysteem.

Een vegan dieet kan daarom alleen gezond uitgevoerd worden als je supplementen gebruikt én als je heel goed weet wat je doet en hoe je aan al je voedingsstoffen gaat komen.

2. Er zijn goede bereidingsmethodes nodig om de antinutriënten in plantaardig voedsel te neutraliseren. Onze voorouders waren uren bezig om  plantaardig voedsel te weken, fermenteren, kneden, roosteren, koken enzovoorts om de voeding beter verteerbaar te maken en minder schadelijk voor de darmen.

De plantaardige producten die je bij ons in de supermarkt kunt kopen, hebben al die bewerkingen niet ondergaan en bevatten daardoor meer antinutriënten.

3. De suppletie die nodig is bij een veganistisch voedingspatroon werkt niet altijd voldoende en kan alleen wat uithalen als de behandeling geïndividualiseerd is. Als je veganist bent en denkt dat je met supplementen een depressie kan oplossen, dan beloof ik je dat het niet zo is. Een depressie is altijd een weerspiegeling van je voedingsstatus.

Misschien vraag je je nu af wat dan de rol van stressoren in het leven is, zoals chronische stress of een burn out. Is dat dan niet ook een oorzaak van depressie?

Chronische stress draagt zeker bij aan een tekort van bepaalde voedingsstoffen, zoals magnesium en B-vitamines. Maar jouw veerkracht tegen de stressoren in het leven zijn altijd een directe weerspiegeling van de voedingsstatus. Depressieve gevoelens kun je hebben doordat je stresstolerantie te laag is vanwege een tekort aan bepaalde voedingsstoffen.

Mogelijk kan B12 of foliumzuur niet goed opgenomen worden, zelfs niet uit suppletie. Of je mist de broodnodige vetten zoals  EPA en DHA, of je neemt de vetoplosbare vitamines A,D,E,K niet goed op omdat je erop vertrouwt dat het lichaam de plantaardige varianten van deze stoffen wel zal omzetten.

Dit verschilt echter van mens tot mens en is zeker niet bij iedereen het geval.

De prijs die jij met je geestelijke gezondheid betaalt voor uitputting van deze voedingsstoffen merk je in een periode variërend van 6 maanden tot 7 jaar, afhankelijk van je uitgangspunt en status van je spijsvertering.

Ervaring uit de orthomoleculaire praktijk

Het is mijn ervaring uit mijn orthomoleculaire praktijk dat klanten die met depressieve klachten bij me kwamen, en voornamelijk plantaardig aten, heel snel opknapten als ze weer meer dierlijk voedsel gingen eten. Enkel suppleren van de benodigde  stoffen was niet alleen kostbaar maar ook niet voldoende.

Een goede orthomoleculaire therapeut zal ook altijd eerst de voeding op orde brengen, en daarbij in kaart brengen of er spijsverteringsproblemen zijn die goede opname van de voeding hinderen. Voor het oplossen van die problemen kunnen supplementen ervoor zorgen dat dit beter gaat verlopen. Maar na een tijdje moet je lichaam dit zelf weer kunnen, en zal je de meeste supplementen niet meer nodig hebben. Uiteraard moet er goed gekeken worden naar de kwaliteit van de voeding en het welzijnsniveau van een persoon, en dit is altijd maatwerk. Ga dus niet zelf experimenteren maar laat je goed begeleiden als je serieuze klachten hebt.

Ja, maar…

Een veelgehoord argument is dat er genoeg voorbeelden zijn van mensen die zich beter gingen voelen toen ze vegan gingen eten. Het klopt inderdaad dat zij zich eerste instantie beter gaan voelen en dan vooral als ze op een pure manier vegan eten, en wegblijven van de vegan producten in de supermarkt. De toename van de hoeveelheid voedingsstoffen door bewerkte voeding te vervangen door pure voeding zal in het begin dus een positief effect hebben. Maar na verloop van tijd raken de voorraden van bepaalde voedingsstoffen op, en beginnen de klachten.

De belangrijkste macronutriënt waar je een tekort van krijgt is eiwit. Plantaardige eiwitten zijn nou eenmaal niet zo biologisch beschikbaar en opneembaar als dierlijke eiwitten. Je hebt complete eiwitten nodig die afgebroken worden tot aminozuren:

1. tryptofaan om serotonine en melatonine te maken
2. tyrosine om o.a. schildklierhormoon te maken en dopamine
3. glycine en cysteïne om krachtige antioxidanten te kunnen produceren die bijdragen aan het gezond houden van de hersenen

Dat is een van de redenen dat een plantaardig dieet onvoldoende is voor de breingezondheid. Kies je er dan toch voor om vegan te eten? Dan zul je zeer zorgvuldig moeten suppleren en regelmatig je voedingsstatus moeten testen door bloedwaardes te monitoren. Let daarnaast goed op eventuele psychische symptomen en onthoud dat deze altijd een weerspiegeling zijn van de voedingsstatus. Op die manier kun je op tijd bijsturen als je klachten krijgt.

In het kort

1. stop met bewerkte en kant-en-klare voeding
2. verminder drastisch de hoeveelheid suiker, kunstmatige toevoegingen en zaadoliën
3. wees heel voorzichtig met plantaardige voedingspatronen als je zuinig bent op je fysieke en mentale gezondheid
4. suppletie alleen is nooit voldoende

Wat kun je doen met voeding voor een goede geestelijke gezondheid?

 Paleo diëten zijn geweldig voor de algemene geestelijke gezondheid.

Ze bevatten biologisch goed beschikbare en dierlijke voedingsmiddelen die ervoor zorgen dat je alle macro- en micronutriënten binnen krijgt, dus de juiste bronnen voor vitamines en mineralen. Een paleo dieet sluit ook een paar voedingsmiddelen uit waar veel mensen slecht op reageren, zoals graanproducten en zuivel. Ook peulvruchten worden niet gegeten vanwege de grote hoeveelheid antinutriënten die ervoor zorgen dat voedingsstoffen niet goed opgenomen worden en voorraden uitgeput raken.

Een paleo dieet is dan ook een prima voedingspatroon om mee te starten, ook in een gezin. Als je je goed oriënteert en een goed kookboek koopt, dan zul je zien dat het prima te doen is. De meeste mensen hebben bezwaren tegen het weglaten van granen en zuivel, maar als je eenmaal ervaart dat het prima leven is zonder, en dat je je er zelfs veel beter door gaat voelen, dan verdwijnen die bezwaren als sneeuw voor de zon.

Dr. Georgia Ede heeft hier meerdere artikelen over geschreven, zoals haar blogpost “Six reasons to go paleo for mental health” (link)

Maar is paleo dan ook de beste optie bij depressie? Misschien niet:

1. paleo bevat nog te veel koolhydraten voor mensen met insulineresistentie en de schommelingen in de bloedsuikerspiegel kunnen symptomen van depressie verergeren
2. psychische aandoeningen zijn een vorm van een metabole stoornis en paleo is meestal te hoog in koolhydraten om het brein weer metabool gezond te maken
3. paleo bevat ook te veel koolhydraten om in ketose te komen en een voortdurende aanwezigheid van ketonen in het bloed heeft nou juist grote voordelen bij de behandeling van psychische problemen zoals depressie

Ketogene diëten werken het beste bij depressie

Een goed samengesteld en voedingsstoffenrijk ketogeen voedingspatroon met volwaardige voedingsmiddelen is de beste optie bij depressie: psychische aandoeningen worden in de onderzoeksliteratuur immers beschreven als aandoeningen van het hersenmetabolisme. En een ketogeen dieet is een krachtige metabole interventie die de energiehuishouding in het brein verbetert.

Zelfs als je jezelf als een gezond persoon beschouwt kunnen grote stijgingen van de bloedsuikerspiegel het delicate hersenmetabolisme alsnog merkbaar verstoren. Als je om de twee uur moet eten om je goed te voelen, dan is dat ook een duidelijk signaal dat er een probleem is in de stofwisseling. Hoog tijd om dan van glucoseverbranding naar vetverbranding over te stappen. En een ketogeen dieet werkt daar geweldig bij.

Ketogene diëten hebben ook een aantal verbazingwekkend effecten die waarschijnlijk beter werken dan alle depressie medicatie bij elkaar. Een daarvan is dat ketonen in staat zijn om genen aan en uit te zetten op een manier die ondersteunend en beschermend is voor de hersenen.

Ze produceren een alternatieve brandstof voor delen van de hersenen, helpen neurotransmitters zoals GABA en glutamaat in balans te brengen en zorgen ervoor dat je celmembranen beter werken.

En specifiek voor depressie: ze doen de ontstekingsactiviteit dalen. Dit doen ze door de signaalroutes in de ontstekingsreactie te beïnvloeden. Verdiep je eens in de link tussen neuroinflammatie en depressie en dan zul je zien dat dit echt van onschatbare waarde is.

Om ontstekingsbronnen aan te pakken kan het nodig zijn om jouw ketogene voedingspatroon te verfijnen, bijvoorbeeld door uit te zoeken of er ook allergische reacties zijn op bijvoorbeeld eieren, zuivel of noten. Een eliminatie dieet gedurende een bepaalde periode kan dan nodig zijn zodat de darmen kunnen herstellen. Dat kan een onderdeel van het genezingsproces zijn. Zolang je je concentreert op een goed samengesteld ketogeen dieet met dierlijke eiwitten, gezonde vetten en koolhydraatarme groenten, kun je stap voor stap je doelen bereiken.

Gebruik je nu antidepressiva? Stop daar dan nooit zomaar mee! 

Overleg altijd met je arts over het afbouwen van medicijnen. Ideaal is als je arts samenwerkt met een ketoprofessional zodat je de meest effectieve behandeling krijgt.

Tot slot

Het effect van een ketogeen dieet kan enige tijd op zich laten wachten, en kan verschillen per persoon. De een kan na een paar weken al verbetering merken, terwijl het bij een ander een paar maanden kan duren. Houd daarom goed contact met je arts over de medicatie.

En geef vooral de moed niet op, een dergelijke verandering heeft tijd nodig.

Deze weg bewandel je het beste onder begeleiding van een orthomoleculair therapeut of een kPNI therapeut die ook goede kennis heeft van een ketogeen dieet. Deze kun je vinden op de website kun je ze vinden. Wil je liever mijn advies hierover? Maak dan een afspraak met mij voor een adviesgesprek.

https://www.psychiatryredefined.org/the-ketogenic-diet-an-underutilized-tool-in-fighting-depression/

https://www.diagnosisdiet.com

https://www.chrispalmermd.com

Ben je zelf een gezondheidsprofessional? En wil je ook jouw klanten hiermee gaan begeleiden? Wil je ze kunnen helpen om een ketogene leefstijl aan te leren? Of wil je een ketogeen dieet kunnen toepassen als therapie? Kijk dan eens bij de geaccrediteerde opleidingen. 

Ketogeen Instituut Nederland heeft inmiddels ruim 100 professionals opgeleid in Nederland en België. Een fantastisch aantal in slechts ruim een jaar! En natuurlijk stoppen we hier niet: we gaan door voor nog meer ketoprofessionals die nog meer mensen kunnen helpen naar een gezonder, energieker en slanker leven. Dat is mijn missie!

 Wil je meer weten? Heb je vragen? Stuur me een berichtje en je hoort snel van mij.